Bölüm

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Darülfünun kurma fikrinin düşünüldüğü Maarif-I Umumiye Nizamnamesi (1863) ile ilk kez kurulması öngörülen Ulum-I Tabiiye ve Riyaziye Şubesi’nde okutulacak dersler arasında matematik dersleri olarak Hendese, Müsellesat, Hendesenin Cebire tatbikatı, Hendese-I Resmiye, Hesab-I Tefazuli ve Temamı ve Riyaziye gibi derslerin okutulması öngörülmüş ise de bu derslerin okutulması yaklaşık yedi sene sürdürülebilmiştir. Ancak daha sonra Darülfünun içerisinde Tevfik Bey ve Hafız Paşa tarafından matematik derslerinin verildiği 1871 ve 1873 yıllarındaki Devlet salnamelerinden anlaşılmaktadır. Darülfünun-ı Sultaninin Turuk’u Maabir Mektebinde ise bazı matematik derslerinin okutulduğu görülmektedir. Bunlar arasında Fransızca Riyaziyat-I Aliye (M.Perrard), Fenn-i Tefazuli ve Temami (Binbaşı Ahmet Efendi), Ebniye ve Hendese-i Resmiye (M.Lambert), Cebr-i Ala (Kolağası Ethem Efendi), Hendese-i Halliye (Yüzbaşı Danis Efendi), Makine-i Riyaziye (M.Arami), Cebir ve Müsellesat (Zeki Bey) dersleri bulunmaktadır. 1900-1933 yılları arasında Darülfünun-ı Şahane’ye bağlı Ulum-ı Riyaziya şubesinde okutulan bazı matematik dersleri şunlardır: Cebr-i Ala ve Hesab-ı Tefazuli (Yusufyan), Hendese-i Tahliliye (Salih Zeki Bey), Hendese-i Resmiye maa Tersimat (Yusuf Razi Bey), Mihanik-i Riyazi (İzzet Bey), Fenn-i Mihanik-i Riyazi (Hacı Zihni Bey), Hesab-ı İhtimali (Salih Zeki Bey). 1912 yılında Darülfünun-ı Osmani ismi Nazır Emrullah Efendi tarafından İstanbul Darülfünunu olarak değiştirilmiştir. 1920-1924 yıllarında Fünun (Fen) Medresesinde Müderris Mehmet Nadir Bey, Muallim Ali Yar Bey, Müderris Şükrü Bey, Muallim Hüsnü Hamid Bey, Müderris Burhaneddin Bey, Mustafa Salim Bey ve Müderris Fatin Efendi tarafından bazı matematik derslerinin okutulduğunu anlamaktayız.

1926 yılında Türkiye ile Fransa arasında imzalanan kültür anlaşması çerçevesinde, Fransız matematikçi Mentere Darülfünun Fen Fakültesine öğretim üyesi olarak gelmiş ve 1930 yılına kadar Müderris Hüsnü Hamid Bey ile birlikte Yüksek Hendese adlı dersi okutmuştur. 1929-1930 ders yılında Fen Fakültesinde verilen 13 tasdiknameden 4 tanesi matematiğe ait olup bunlar, Cebr-i Ala ve Hendese-i Tahliliye, Tahlili Riyazi, Mihanik-i Riyazi ve Umumi Riyaziyat idi.

    
 Richard Edler Von Mises​
 Patrick Du Val    
 Kerim Erim

 Ratip Berker


İstanbul Fen Fakültesinin, Matematik alanında uluslar arası bilimsel araştırmalara sürekli ve kayda değer önemde katkılarda bulunabilmesi ancak ATATÜRK’ün direktifi ile gerçekleştirilen 1933 Üniversite Reformundan sonra mümkün olabilmiştir. O tarihte, İstanbul Darülfünununun, o zamanki diğer Fakülteleri gibi, Fen Fakültesi de yeniden kurulmuş ve bu Fakülte içindeki Matematik dalı, “Riyaziye Enstitüsü” adı altında bir idari bölüm oluşturmuştu. Riyaziya Enstitüsü içinde üç matematik kürsüsü kurulmuştur. Bunlar 1) Umumi Riyaziyat ve Yüksek cebir, 2) Temami ve Tefazüli Hesab ve Yüksek Riyazi tahlil, 3) Riyazi Mihanik ve Yüksek Hendese kürsüleridir. 1933′deki geçici kadroya göre, Umumi Riyaziyat ve Yüksek Cebir kürsüsü Profesörlüğü’ne Reformdan sonra Fen Fakültesinde kalan üç Türk öğretim üyesinden birisi olan Ali Yar, doçentliğe Hüseyin Ferruh Refik (Şemin) Bey, Temami ve Tefazüli Hesap ve Yüksek Riyazi Tahlil profesörlüğüne Reformda önemli rol oynamış olan Mühendis mektebi hocalarından Kerim Erim Bey, doçentliğe de Cahit Arifi (Arf) Bey tayin edilmişlerdir. Geçici kadroda Riyazi Mihanik ve Yüksek Hendese profesörü “Ecnebi” olarak yer almış, bu kürsünün doçentliğine de Ratip Berker Bey atanmıştır. Riyaziye Enstitüsünün kuruluşu, İstanbul Üniversitesinin ,kendisi de Matematikçi olan, Reformdan sonraki ilk Fen Fakültesi Dekanı merhum Profesör Kerim Erim’in teşebbüsüyle, Berlin Üniversitesinden gelen ünlü matematikçi Richard Edler Von Mises ve Göttingen Üniversitesinden gelen Willy Prager gibi yabancı bilim adamlarının İstanbul Üniversitesine kazandırılması ve bunlara o sıralarda lisans öğrenimlerini yurt dışında tamamlamış bulunan Cahit Arf, Ratip Berker, Ferruh Şemin ve diğerleri gibi, ileride Türk Matematik hayatında önemli roller yüklenecek olan, genç Matematik kabiliyetlerinin katılmasıyla gerçekleştirilmiştir. 1941 yılında İ.Ü. Fen Fakültesi Matematik Bölümü Geometri Kürsüsüne ordinaryüs profesör olarak Patrick Du Val getirilmiştir. 1949 yılında Du Val görevinden ayrılmıştır. Türk Matematiğini çağdaş Dünya Matematiği hizasına getirmek amacıyla işe sarılan bu topluluğun gayretleriyledir ki, çağdaş bir Üniversitede öğretim kadar önemli olan, ve öğretimle devamlı münasebet halinde bulunması gereken, araştırma faaliyetleri Riyaziye Enstitüsü öğretim üye ve yardımcılarının esas uğraşlarından biri haline gelme yoluna girebilmişti. 1940 lar da, Almanya’dan gelen yabancı Matematikçilerin ayrılmasına rağmen, artık Matematik Enstitüsü adını almış olan Riyaziye Enstitüsü’nün mesleki gelişmelerini tamamlamış bulunan genç elemanları Kerim Erim’in Enstitü Direktörlüğü altında araştırma kavramını Enstitüye kesin olarak yerleştirmiş oldular. Bu hususta evvela Kerim Erim ile birlikte, sonra Kerim Erim’in 1952 deki ölümünden kendisinin İstanbul Üniversitesi’nden ayrıldığı 1962 yılına kadar kendi başına üstün gayret sarfetmiş olan Profesör Cahit Arf’ı özellikle zikretmek gerekir. Ayrıca Almanya Göttingen Üniversitesi’nde Mayıs 1955 de Doktorasını tamamlayıp, aynı yıl İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Enstitüsü’nde Asistan olarak göreve başlayan Prof.Dr.Orhan Ş.İçen’in katkılarını da burada ifade etmek gerekir. Eylül 1970 de Profesör olan Orhan Ş.İçen bu görevini emekliye ayrıldığı Eylül 1982 tarihine kadar sürdürmüştür. 1974 TÜBİTAK Bilim Ödülü sahibi olan Prof.Dr.Orhan Ş.İçen’in (1920-1995) İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü’ndeki bilimsel yaşama ve bilimsel araştırma kavramının bölüme yerleşmesine yaptığı büyük katkılar ve yine Matematik Bölümü Kütüphanesi’ne yaptığı unutulmaz hizmetleri de burada ifade edilmelidir, 2008 yılında Matematik Bölümü Kütüphanesi’nin ismi Prof.Dr.Orhan Ş.İçen Matematik Bölmümü Kütüphanesi olarak değiştirilmiştir. Ayrıca kendisinin Matematiğin çağdaş araştırma ve eğitim anlayışının ülkemizde yerleşmesinde de büyük payı bulunmaktadır. 1960′ların başında Matematik Enstitüsü idari birim olarak kalkmış ve Fen Fakültesi içindeki Matematik Dalı, o zamana kadar esas itibariyle kadro adlarından ibaret olan ve ancak kısmen bilimsel çalışma alanlarını ayırmaya yarayan

    Cebir ve Sayılar Teorisi Kürsüsü,
  1. Geometri Kürsüsü,
  2. Tatbiki Matematik Kürsüsü

olmak üzere birbirinden bağımsız dört kürsü tarafından temsil edilmeye başlanmıştır (Her ne kadar 1960 larda Nümerik Analiz ve Hesap Makinaları adlı yeni bir Matematik Kürsüsü ihdas edilmiş ise de, kendi başına faaliyeti olmayan bu kürsü 1976 sonunda Analiz Kürsüsüne katılmıştır). Ancak 1977 de bu dört kürsü, kendi teşkilatlarını da korumak şartıyla “Matematik Bölümü” adı altında bir “Kürsülü Bölüm” halinde yeniden birleştiler. 6 Kasım 1981 tarihinde yürürlüğe giren “Yükseköğretim Kanunu” ile Kürsüler kaldırılmış ve Matematik Bölüm’ü

    Cebir ve Sayılar Teorisi,
  1. Geometri,
  2. Topoloji,
  3. Uygulamalı Matematik
  4. Matematiğin Temelleri ve Matematik Lojik

Anabilim dallarından oluşan yeni yapısına geçmiştir.

    
 Nazım Terzioğlu

 Cahit Arf    
 Orhan İçen

 Hülya Şenkon

Öte yandan 1971 senesinde Üniversite Rektörü ve Matematik Bölüm Başkanı Prof.Dr. Nazım Terzioğlu’nun girişimleriyle yurt içi ve yurt dışı matematikçilerin bilimsel düşünce alışverişini sağlamak için, 1950 li yılların ortalarına doğru giderek artmış, fakat ondan sonra yavaşlamaya yüz tutmuş olan bilimsel araştırma faaliyetlerini yeniden canlandırmak amacıyla Silivri’de tüzel kişiliği haiz ve Fen Fakültesine bağlı bir “Matematik Araştırma Enstitüsü” kuruldu. 1973 yılında faaliyete geçen bu Enstitü, Kurucu Müdür Profesör Nazım Terzioğlu’nun 1976 da vefatından sonra “İ.Ü. Fen Fakültesi Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Enstitüsü” adını aldı. 1982 yılında kurumun adı İ.Ü. Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Merkezi oldu. Söz konusu merkez 2001 yılında kapatılmıştır.

Son olarak adı Türk Matematik Derneği ile özdeşleşen, 1980 yılından 2008 yılına kadar derneğin genel sekreterliğini yapmış ve Matematik Bölümü Kütüphanesine yaptığı hizmetleri ile Prof.Dr. Hülya Şenkon’u (1941-2008) da burada anmak gerekir.

KAYNAKLAR

    İstanbul Üniversitesi Tarihçesi (1900-1946), Sevtap İshakoğlu-Kadıoğlu, Üniversite Yayın No: 4106, Bilim Tarihi Müzesi ve Dökümantasyon Merkezi Yay. No: 1, ISBN 975-404-501-1, 1998
  1. Mehmet ERDOĞAN, Gülşen YILMAZ; “Cumhuriyetin 75. yılı Anısına İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümünde 1933-2000 yılları arasında yapılan eğitim, öğretim ve bilimsel çalışmaların değerlendirilmesi”, Editör M. Türker Özkan, 1316/050599 no’lu İ.Ü. Araştırma Projesi İstanbul, 2004.

Türkiye Cumhuriyetinin ilk üniversitesinin Matematik Bölümü web sayfasına hoşgeldiniz.​
Bu bölümde insan zihninin en işlevsel düşüncesi olan matematiği, kuramsal ve uygulamalı olarak öğretmek ve ileri düzeyde araştırma yapmak isteyen öğrenciler için gerekli alt yapıyı hazırlamak temel amaçtır. Bu amaçla, eleştirel ve bilimsel düşünceye sahip , problemleri tanımanın, analiz edebilmenin ve mantık kurallarıyla kanıtlayarak çözüm üretebilmenin önemini kavrayan lisans ve lisansüstü öğrenciler yetiştirmeye yönelik eğitim ve öğretim yapılmaktadır.

Matematik Bölümü, Analiz ve Fonksiyonlar Teorisi, Cebir ve Sayılar Teorisi, Geometri, Topoloji, Uygulamalı Matematik, Matematiğin Temelleri ve Matematik Lojik Anabilim Dalı olmak üzere 6 anabilim dalından oluşmaktadır.

Bölümde 3 profesör, 9 Doçent, 9 Yardımcı Doçent, 9 Araştırma Görevlisi bulunmaktadır. Olması gerekenden az öğretim elemanı sayısıyla özverili çalışmalar yapan genç akademik kadrosu, bölüm öğrencilerinin derslerinin yanısıra Fen Fakültesinin diğer bölümleri ve üniversitemizin diğer fakültelerinin matematik derslerini de yürütmektedir. Yüksek Lisans ve Doktora programlarıyla araştırmacı yetiştiren bölümümüz lisansüstü eğitime katkı sağlamaktadır.

Zengin ve özgün içeriğiyle tüm araştırmacılara açık olan bölüm kütüphanesi, bilgisayar ve internet olanaklarıyla birlikte öğrencilerimize ve tüm araştırmacılara hizmet vermektedir.

Matematikçi ünvanı ile mezun olan öğrencilerimiz kamu ve özel sektörde günün koşullarına göre iş bulma olanaklarına sahiptir.

Prof. Dr. Serap Öztop Kaptanoğlu

Matematik Bölümü Orhan Şerafettin İçen Kütüphanesi

Nisan 2002-Nisan 2006 tarihleri arasında   Fen Fakültesi Kütüphanesi olarak düzenlenip hizmet veren eski Bölüm Kütüphanemiz, Nisan 2006 tarihinden itibaren “İ.Ü. Fen Fakültesi Matematik   Bölümü Kütüphanesi” olarak yeniden kurulmuş ve yeniden yapılanmıştır.Kütüphanemiz, Matematik Bilim Dalı   alanında çok zengin ve çok eski kaynaklara sahiptir. En eski yayınımız 18.   yüzyıla ait bir cebir kitabıdır. Kütüphanemiz; bunun yanı sıra yine yüzyıllar   geçmesine rağmen gerek kağıt kalitesi, gerekse cilt bakımından çok ender   rastlanabilecek kitaplara, ilk sayısı 1800’lere dayanan birden   fazla dergiye sahiptir. 14000’ i geçen kitap sayımız, her yıl   posta ve bağış yoluyla gelen kitaplarla daha da artmaktadır. Bağış yoluyla   kütüphanemize gelen kitaplar, teknik işlemleri yapıldıktan sonra genel   koleksiyon içinde yerini almaktadır. Kütüphanemize İ.Ü. Kütüphane ve   Dokümantasyon Daire Başkanlığınca gerçekleştirilen kitap satın alımı, 2003   yılından itibaren yapılamamaktadır.460 çeşit basılı derginin 75’i, ilk adı   “Darülfünun Fünun Fakültesi Mecmuası : Riyaziyat Şubesi: Nazariyat-ı   Riyaziye, Fizik-i Riyazi, Mihanik-i Riyazi, Heyet, Riyaziyat-ı Hususiye”   olan ve günümüzde halen “İstanbul Üniversitesi Fen   Fakültesi Matematik, Fizik, Astronomi Dergisi”olarak yayınlanan   Fakültemiz dergisinin karşılığında gelmeye devam etmektedir.Ayrıca kütüphanemiz; “Toplu Eserler”   olarak adlandırdığımız ve kronolojik olarak yerleştirdiğimiz Matematik   Biliminin gelişmesine katkısı olmuş Matematikçilerin çalışmalarını içeren   koleksiyona da sahiptir.Fakülte Kütüphanesi sürecinde başlayan   otomasyona geçme işlemleri 2006 yılından itibaren yeniden yapılanma sürecinde   de devam etmiş, kütüphane kataloğu çevrimiçi taranabilmekte ve yayınlarımıza   internet ortamında ulaşılabilmektedir.

Katalog tarama

, İstanbul   Üniversitesi web sayfası üzerinden Kütüphane seçeneğinden yapılabilmektedir.Kütüphanemizde kitapların yerleştirmesi   2 şekilde yapılmıştır : “Sistematik” ve “Demirbaş”a göre. Sistematik   yerleştirmedeki amacımız, araştırmacıların aynı konudaki yayınları bir arada   görebilmesidir. Dolaplarımızdaki yer sıkıntısı nedeniyle, genellikle çok   kullanımda olmayanlar  ya da fazla nüsha olanlar demirbaşa göre raylı   sistemde yerleştirilmiştir.Sınıflama sistemi olarak “Dewey Onlu   Sınıflama” kullanılmış ve konu başlıkları verilmiştir. Demirbaşa göre   yerleştirilmiş olan kitaplarda Dewey numarası not alanında belirtilmiştir.Lisans öğrencilerimize ödünç kitap   verilmemektedir. Matematik Bölümü öğrencisi ve Dekanlığın şifahen talimatıyla   Fakültemiz diğer bölüm öğrencileri ders çalışmak amacıyla, dışarıdan gelen   öğrenciler fotokopi alarak yararlanabilmektedir.Kütüphanemizden sadece,

  • Matematik Bölümü öğretim elemanları,
  • Bölümümüzden emekli olan öğretim üyeleri,
  • 2547 sayılı yasanın 40/a maddesine göre bölümümüzde ders veren öğretim üyeleri
  • görevlendirmeleri bitene kadar,
  • Yüksek lisans ve doktora öğrencileri,

ödünç kitap alabilmektedirler.

KÜTÜPHANEMİZDEN KİMLER, NASIL YARARLANABİLİR :

Kütüphanemizde; İÜ Fen Fakültesi Matematik Bölümü Akademik Personeli ile Bölümümüz lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin yanı sıra, İstanbul Üniversitesi Akademik Personeli ve öğrencileri ile diğer Üniversitelerin Akademik Personeli ve öğrencilerine hizmet verilmektedir.

Öğretim Üyeleri kitapları ödünç alarak, bölümümüz ve Dekanlığın şifahen talimatıyla Fakültemiz diğer bölüm öğrencileri ders çalışmak amacıyla salonumuzdan yararlanabilir.

Bölüm dışından gelen araştırmacılar fotokopi alarak kütüphanemizden yararlanabilir.

GENEL KURALLAR :

  1. Kütüphaneden yararlanmanın temel   kuralı sessiz olmaktır!
  2. İçeriye yiyecek ve içecekle   girilmemelidir, cep telefonları salona girerken kapatılmalıdır,
  3. Kütüphaneye gelen öğrenci görevliye   kimliğini (öğrenci kimliği, nüfus cüzdanı ya da ehliyet)  vermek   zorundadır,
  4. Kütüphane içinde sesli çalışma ya da   grup çalışması yapılmamalıdır,
  5. 5)Öğrenci, kitap ödünç verilmediği için   fotokopi alarak ya da salonda oturmak suretiyle kitaplardan    yararlanabilir,
  6. Kütüphaneden çıkarken elinizdeki   kitaplar ve çanta istendiğinde görevliye gösterilecektir,
  7. Kütüphane materyalini kaybeden veya   zarar verenler yenisini almak, alamıyorlarsa  (bulunamadığından)   bedelini ödemek zorundadır,
  8. Kamera, fotoğraf makinesi vb ile   kütüphane içinde izinsiz çekim yapılmamalıdır.

ÜYELİK VE YARARLANMA KOŞULLARI   :

  1. Öğrencilere ödünç kitap   verilmemektedir. Matematik Bölümü ve diğer bölüm öğrencileri ya fotokopi   alarak ya da ders çalışmak amacıyla salonumuzdan yararlanabilir.
  2. İ.Ü. Fen Fakültesi Matematik   Bölümü Akademik Personeli 3 ay süre ile 10 adet ödünç   kitap alabilir.
  3. Fakültemizin diğer Bölüm ile diğer   Üniversitelerden 2547 sayılı yasanın 40/a maddesine  göre Matematik Bölümünde ders veren öğretim üyeleri görevlendirme   süreleri bitene kadar 3 ay süre ile 10 adet ödünç kitap   alabilirler.
  4. Bölümümüzden Emekli olan öğretim   üyelerimiz 3 ay süre ile 10 adet ödünç kitap alabilirler.
  5. Yüksek Lisans ve Doktora   öğrencileri 1 hafta süre ile 1 kitap ödünç alabilirler.
  6. Üniversite dışından gelen okuyucular   kütüphane materyalinden fotokopi almak koşuluyla yararlanabilir, ödünç kitap   ve yayın alamazlar.
  7. Danışma kaynakları, süreli   yayınlar, basılı olmayan tezler, basma nadir eserler, ödünç verilmez.
  8. Bir  öğretim  üyesi    bir  diğer  öğretim  üyesi yerine ödünç kitap  ve yayın   alamaz.
  9. Bir  başka  öğretim    üyesinin ödünçte  olan  yayının fotokopisini istemesi halinde,   kütüphane görevlisi, iade tarihini beklemeksizin, yayını geri çağırma hakkına   sahiptir.
  10. Kayıp kitap ve yayınlar için;   kaybedilen yayını alıp kütüphaneye vermek, değeri bilinmeyen kayıp kitaplar   ve yayınlar için Bölüm Başkanlığı tarafından oluşturulacak Yayın   Komisyonu tarafından rayiç bedeli tespit edilip ödenmek zorundadır. Kaybolan kitap ve yayının fotokopisi yapılıp kütüphaneye teslim edilemez.

SÜRELİ YAYINLAR :

Bölümümüzün abone olduğu süreli yayınlar   ile mübadele olarak gelen süreli yayınlar sistemli bir şekilde   yerleştirilmiştir. Süreli yayınlar okura ödünç verilmez, istenen   makalenin fotokopisi alınabilir.

Kütüphanede   bulunan süreli yayınların listesi için tıklayınız…

FOTOKOPİ : 

Kütüphane materyalinin fotokopisi,   Bölümümüz öğretim elemanları dışındakiler tarafından kimlik bırakmak   koşuluyla alınabilir. Okur, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca tezlerin   tamamını fotokopi alamaz.

ÇALIŞMA SAATLERİ :

Kütüphanemiz 12 ay boyunca, hafta içi   hizmet vermektedir.

AÇIK OLDUĞUMUZ SAATLER

Pazartesi-Cuma 08:30-17:00 saatleri arasında

TOPLU ESERLER :

Toplu eserler Matematik Bilimi tarihi   gelişimine göre, Matematikçilerin Doğum-Ölüm tarihi sırasına göre   yerleştirilmiştir. Bazı bilim adamlarının eserleri kütüphanemizdeki toplu   eserlerin arasında bulunmamasına rağmen, tarihsel gelişim içinde adlarına yer   verilmiş ve bold yazılmıştır. Toplu eserlerin içinde yer alan bazı kitaplara,   astronomi tarihi, fizik tarihi konu numarası verilmesine rağmen, konu   başlıklarında “MATEMATİK – TOPLU ESERLER” konu başlığı da verilerek   bilgisayarda bir arada görebilme şansı sağlanmıştır.

Toplu   eserleri bulunan matematikçilerin listesi için tıklayınız…

PERSONEL :

Ad SoyadEğitimİletişim
Hasan Battal-Tel: (212) 455 57 00/15316

Email: hbattal@istanbul.edu.tr



Yarı zamanlı çalışan öğrenciler (KZÖ)-Tel: (212)455 57 00 / 15316

Fakülte Tanıtım Kitabı 2018 İNDİR

Matematik Tanıtım Broşürü 1 | 

Fakülte Tanıtım Filmi